مرمت و معماری ایران، جلد ۲، شماره ۱۹، صفحات ۴-۰
عنوان فارسی مفهوم‌یابی کیفی واژه «نور» از متن قرآن کریم و معادل‌سازی آن در کالبد فضای عبادی
چکیده فارسی مقاله تجلی متافیزیک نور بر فیزیک بنا، آن را اصلی ترین محور زیبایی­شناسی معماری اسلامی در عرفان و معنا قرار داده است. نور در معماری سنتی و در فرهنگ اسلامی نمادی از خداوند و وحدت الهی است به همین خاطر جایگاهی خاص در معماری فضاها به خصوص فضاهای مذهبی مانند مساجد دارد.  امروزه در مساجد معاصر کمتر به مقوله نور به عنوان یک عنصر هویت بخش توجه شده است. هدف از نگارش این مقاله شناسایی خصوصیات کیفی نور (طبیعی) بر اساس متون قرآنی در راستای تحقق پذیری فضای معنوی می باشد. قرآن به دلیل جامعیت خود نقش محوری را در رابطه با علم و دین دارد.لذا با ملحوظ نگه داشتن ظاهر و باطن قرآن و تدبر در آن می‌توان به لایه‌های دورنی مفاهیم قرآنی رسوخ کرد و در دانش امروزی از این مفاهیم بهره برد. واژه‌ «نور» یکی از واژه‌های مهم قرآن است و کاربردهای مختلف آن در آیات قرآنی، شبکه‌ شعاعی گسترده‌ای را تشکیل می‌دهد. در راستای تحقق این امر، تحقیق حاضر از دو بخش تشکیل یافته است؛ بخش اول مفهوم‌یابی کیفی برای واژه نور از آیات قرآنی است که به روش تحلیل محتوا با رویکرد استنباطی-اجتهادی صورت گرفته که نتیجه آن استخراج مولفه‌های کیفی«اصل‌آیتی»، «اصل‌هدایت»، «اصل‌عدالت» و «اصل‌تعالی» می‌باشد. بخش دوم مربوط به معادلسازی این مفاهیم در کالبد فضای عبادی است که در این قسمت از روش‌های پیمایشی(زمینه‌یابی) و همبستگی استفاده شده است که نتیجه این بخش از تحقیق این است که، هریک از این مفاهیم با نمودهای عینی، قابل نیل در کالبد مسجد می‌باشند. بدیهی است که با حضور کیفی نور(طبیعی) در فضای عبادی، مفاهیم عینی و ذهنی در فضا بوجود آمده و باعث حس معنویت (سیر از ظاهر به باطن) توسط مخاطب و در نهایت افزایش تعلق به مکان مقدس را منجرخواهد شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که کاربر فضای عبادی تجلی مفاهیم مذکور در فضای عبادی را به شرط رعایت الگوهای مشخص شده در تحقیق حاضر، آشکارا درک می‌نماید.  
کلیدواژه‌های فارسی مقاله قرآن کریم، تدبر، نور کیفی، فضای عبادی، معنویت
عنوان انگلیسی Qualitative Concept Elucidation of the word “light” from Quran Text and Transferring It to the Devotional Space Body
چکیده انگلیسی مقاله The manifestation of the metaphysics of light on the physics of the building, it has placed the main axis of aesthetics of Islamic architecture in mysticism and meaning. Light in traditional architecture and in Islamic culture is a symbol of God and divine unity, therefore, a special place in the architecture of spaces, especially religious spaces, such as mosques. Today in contemporary mosques, light is considered as an element of identity. The purpose of this article is to identify the qualitative characteristics of light (natural) based on the Quranic texts in line with the realization of the spiritual environment. The Qur'an has a central role in relation to science and religion due to its comprehensiveness. Therefore, by keeping the appearance and inspiration of the Qur'an and paying attention to it, it is possible to penetrate into the layered layers of the Quranic concepts and use these concepts in today's knowledge. The word "light" is one of the most important words of the Qur'an and its various uses in the Quranic verses form a broad radial network. To this end, this study is composed of two parts. The first part addresses the qualitative concept elucidation of the word "light" from Quran verses using content analysis with inferential -ijtihad (scholarship) approach. The outcome of the first part is the extraction of the conceptual components of "evidence principle", "guidance principle", "justice principle" and "excellence principle".  The second part addresses transferring the concepts to devotional space body. This part uses survey and correlation approaches. The result of this part of the research is that each of these concepts is objectively visible in the body of the mosque. Obviously, with the qualitative presence of light (natural) in the worship space, objective and mental concepts are created in space, causing the sense of spirituality (the path from appearance to back ground) to the audience and ultimately increasing the belonging to the holy place.The results of this study confirm the hypothesis that the user of devotional space understands the manifestation of the above mentioned concepts in a devotional space provided that he/she observe the models specified in this study.   
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله فرزاد حیدری | Farzad Heidari
PhD student of architecture, Yasuj Islamic Azad University, Yasuj-Iran
دانشجوی دکترا، گروه معماری، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

محمد علی آبادی | Mohammad Aliabadi
Corresponding author, PhD in architecture, assistant professor, Architecture Department, Shiraz University, Shiraz-Iran
استادیار، گروه معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

حسین کلانتری خلیل آباد | Hosein Kalantari Khalilabad
PhD in urban planning, associate professor, Architecture and Urban Landscape Department-Tehran Academic Center for Culture, Art and Architecture Research, Tehran, Iran
دکتری برنامه‌ریزی شهری، دانشیار، گروه معماری و منظر‌شهری، پژوهشکده فرهنگ، هنرومعماری جهاد دانشگاهی، تهران، ایران

نشانی اینترنتی http://mmi.aui.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1267-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده معماری و شهرسازی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات