|
|
مطالعات تطبیقی هنر، جلد ۷، شماره ۱۳، صفحات ۶۳-۷۸
|
|
|
| عنوان فارسی |
مطالعه نگارههای نمادین خورشید در محراب و سنگ قبرهای محرابی شکل قرن ۴ تا ۷ ه. ق. |
|
| چکیده فارسی مقاله |
محراب و سنگ قبرهای محرابی، از دست‌ساخته‌های مهمی در ایران به شمار می‌روند که از کارکردهای دینی - آیینی متفاوتی برخوردارند. محراب مهم‌ترین مکان مسجد جهت بازنمایی قبله است و سنگ قبر، لوحی از مشخصات متوفی (نام، تولد، مرگ، مذهب) به نشانه تکریم و احترام برای متوفی است. سنگ قبرهای محرابی، به لحاظ فرمی شباهت بسیاری با محراب دارند. شباهت این دست‌ساخته‌ها، نه‌تنها در فرم ظاهری، بلکه در تزیینات ازجمله آیات قرآنی، ادعیه، اسلیمی و ختایی‌ها نیز مشهود است. یکی از مرسوم‌ترین نقوش در این دست‌ساخته‌ها، نگارههای نمادین وابسته به خورشید است. این مقاله باهدف شناخت مؤلفه‌های معنایی نقش خورشید، سعی در پاسخ به این مسأله دارد که نماد خورشید در چه اشکالی، با چه مفاهیمی و با چه افتراق و اشتراک‌هایی در محراب و سنگ قبرهای محرابی قرن 7-4 ه.ق. جدا از کارکرد آیینی این دست‌ساخته‌ها بازنمایی شده است؟ لذا تلاش بر آن است تا با روش تحلیلی- تطبیقی، نمادهای خورشید در این دست‌ساخته‌ها، شناسایی و مفاهیم آن ها در ایران باستان و نیز پس از ظهور اسلام بررسی و درنهایت وجوه اشتراک و افتراق آن ها آشکار گردد. یافته‌ها بیانگر آن است که نماد خورشید در اشکال متفاوتی ازجمله دایره، چلیپا، گل نیلوفر و شمسه در این دست‌ساخته‌ها به‌کاررفته است. تداوم نگارههای خورشید در این دست‌ساخته‌ها بیانگر در هم‌آمیزی فرهنگ ایرانی – اسلامی است که در حکمت ایران باستان نمادی از نور و روشنایی (اهورامزدا) بوده و پس از اسلام نیز به عنوان تمثیلی از جلوه نور الهی به ویژه در نقش شمسه تجسم‌یافته است. از میان نگاره‌ها، نقش دایره بیشترین کاربرد را در محراب‌ها و گل نیلوفر در سنگ قبرها داشته و نقش شمسه و چلیپا در محراب‌ها حضوری پررنگ داشته و در سنگ قبرها مشاهده نشده است. |
|
| کلیدواژه‌های فارسی مقاله |
نگاره خورشید، سنگ قبرهای محرابی، چلیپا، گل چندپر، شمسه |
|
| عنوان انگلیسی |
Study of symbolic pictures of the Sun in mihrab and mihrab form Tombstones of 4th to 7th centuries of Hijri calendar |
|
| چکیده انگلیسی مقاله |
Mihrab and Mihrab form tombstones in Iran are important handmade structures which have different religious-ritual functions. Mihrab is the most important place in mosque for determining Qibla and tombstone, is a Specifications plate (name, birth, death, religion) as a sign of venerating the dead person. Mihrab tombstones are very similar to the Mihrab in terms of forms. Similarities of this type of handmade structure is not only in outward form but also is very obvious in the pictures used; like Quranic verses, supplications, arabesques and heliotrope. One of the most usual designs of this kind is the picture and symbol of the sun. This study aims to identify semantic components of the sun design and attempts to answer this question: In what forms, concepts, aspects of differences and similarities was the sun represented in Mihrabs and tombstones of 4th to 7th centuries of Hijri calendar, apart from the ritual function? Therefore, an attempt was made to identify and investigate their concepts and reveal similarities and dissimilarities of the sun symbols in a comparative-analytical method. Findings of the study show that sun picture has been used in different forms such as circle, cross, lilies and roundels in these handmade. Continuity of the sun pictures in these handmade structures represents Iranian-Islamic culture which was a symbol of light and lighting in ancient Iran wisdom (Ahouramazda) and was embodied after Islam as an allegory of divine light especially in roundels. Among the pictures, circle design has the most usage in Mihrab and lilies in tombstone. Roundels and cross designs had an impressive presence in Mihrab and had not been seen in tombstones. |
|
| کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله |
|
|
| نویسندگان مقاله |
شهربانو کاملی | shahrbanoo kameli
university of arts esfahan, iran
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه هنر اصفهان (Art university of isfahan)
احمد امین پور | ahmad aminpoor
department of architecture, university of arts esfahan, iran
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه هنر اصفهان (Art university of isfahan)
|
|
| نشانی اینترنتی |
http://mth.aui.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-526-1&slc_lang=fa&sid=fa |
| فایل مقاله |
اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1137/article-1137-560458.pdf |
| کد مقاله (doi) |
|
| زبان مقاله منتشر شده |
fa |
| موضوعات مقاله منتشر شده |
هنرهای تجسمی |
| نوع مقاله منتشر شده |
پژوهشی |
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|