پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان، جلد ۸، شماره ۱۵، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی بازیابی طرح و نقش پارچه های عصر فتحعلی شاه قاجاربا استفاده از پیکرنگاری درباری
چکیده فارسی مقاله هم­گام با پیکرنگاری درباری که در نیمه نخست قاجار، پویا بود و در دوره دوم با رواج طبیعت­نگاری از رونق افتاد، نساجی سنتی چنین مسیری پیمود و به­رغم شکوفایی در ابتدای کار، در زمان پادشاهان میانه این سلسله با ورود پارچه­های صنعتی، جایگزینی بیشتری یافت. به­واقع در نیمه نخست این حکومت هم­زمان با فرمانروایی فتحعلی­شاه، هنوز این هنر از نفس نیفتاده و هم‌چون نقاشی این عصر، با آمیختگی هنر داخلی و خارجی، پیشتاز میدان رقابت بود. برای رهگیری طرح و نقش پارچه­های آن روزگار، مقاله حاضر به‌دنبال این پرسش است: «چگونه می­توان با مطالعه در پیکرنگاری­های عصر فتحعلی­شاه قاجار، نسبت به شناسایی طرح و نقش پارچه­های رایج در آن دوره اقدام کرد؟». هدف مقاله آن است که به‌شیوه تحلیلی_تاریخی و با بررسی هفده مورد از پیکرنگاری­های آن روزگار، نقش و طرح پارچه­های متداول را بر اساس اصول هنرهای سنتی ایران شناسایی کند. البته مسلماً به‌جهت بستر اصلی این پژوهش و جستجو در هنر پیکرنگار، طرح و نقش پارچه­های انواع تن­پوش، بیشتر از دیگر گونه­های کاربردی موردریزبینی واقع می­شوند. نتیجه مطالعه نشان می­دهد افزون بر پارچه­های بدون طرح و نقش، بیشتر منسوجات آن عصر از طرح­های واگیره­ای، انواع قابی، محرمات و افشان بهره­ می­گرفتند که معمولاً با نقوش گیاهی آرایه­بندی می­شد. در این بین، طرح­های افشان و محرمات در طبقه عامه کاربرد بیشتری داشت؛ طرح افشان تقریباً با پوشاک زنانه و مصارف خانگی تعریف می­گشت و محرمات، پوشش معمول خدمه دربار بود. به­عکس، انواع منسوج بدون طرح بیشتر در پوشش خاندان سلطنتی مجال ظهور می­­یافت و گاه با حاشیه­دوزی محرمات زینت می­شد. طرح­های واگیره­ای و انواع قابی نیز با گستردگی بسیار، احتمالاً در پوشش زن و مرد اقشار گوناگون جامعه مورداستفاده قرار می­گرفت.  
کلیدواژه‌های فارسی مقاله فتحعلی‌شاه قاجار، پیکرنگاری درباری، پارچه، طرح، نقش
عنوان انگلیسی Restoration of the Design and Motif of the Textiles in the reign of Fathali Shah Qajar In View of Royal Figurative Paintings
چکیده انگلیسی مقاله The traditional textile art has passed a path along with the royal figurative paintings of the court, which was dynamic in the first period of the Qajar era, and it went out of progress in the second period, because of the flourishing of naturalism. Despite the boom at the beginning, the traditional textiles found many substitutes with the arrival of industrial fabrics in the middle of the mentioned era. While in the first half of this dynasty concurrent with Fathali Shah's rule, this art had not been waned, and just like the art of painting in this era, it was leading the competition with the combination of both domestic and foreign arts. The present paper sought to answer this question: How can we try to recognize the design and motif of the common textile of that time by studying the royal figurative Paintings of the reign of Fathali Shah Qajar? The purpose of this article is to identify the design and motif of the common textiles of that time based on the principles of the Iranian traditional arts by the analytical – historical method and by examining seventeen royal figurative paintings of that era. Certainly, because of the fact that the main focus of this research is on the figurative arts, it must be said that the design and motif of the textiles of clothes attract more attention than other applications of textiles. However, the results of this study suggest that in addition to textiles with no design and motif, most of the textiles of that era used the designs of Vagire, Ghabi, Moharamat, and Afshan that were usually decorated with the plant patterns. Among the mentioned designs, the designs of Afshan and Moharamat were more popular among the common people. Afshan design was defined by being used for women clothes and household uses and Moharamat design was the prevalent design in the clothes of the royal servants. On the contrary, various types of textiles without any further design appeared in the wardrobes of the royal family and they were sometimes decorated with Moharamat trimming. Moharamat and Ghabi designs were also widely used in the clothes of men and women of different classes of the society.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله آمنه مافی تبار |
دانشگاه الزهرا

فاطمه کاتب |
دانشگاه الزهرا

نشانی اینترنتی http://ph.aui.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-292-3&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده هنرهای تجسمی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات